چین، فراوری میلیاردی با توسعه کشاورزی خانواده محور - بوستان گفتگو

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

چین باید حدود 20 درصد جمعیت جهان را تغذیه کند و این در حالی است که تنها 7 درصد اراضی قابل کشت جهان را در اختیار دارد .

اقتصاد چین تا حد زیادی متکی بر اقتصاد روستایی و در نتیجه بخش کشاورزی است. انقلاب کشاورزی چین طی 30 سال سیطره خود بر کشور، صدمات جبران ناپذیری را بر اقتصاد چین وارد کرد و سیاست های نادرست دولتمردان در آن دوران رکود شدید مالی و فقر روستاییان را به همراه آورد.

امروز پس از گذشت دو دهه از اجرای اصلاحات سیاسی سال های 1978 و 1979 که به انقلاب دوم موسوم است، پیشرفت های قابل توجهی در توسعه کشاورزی و نیز دستاوردهای مهمی در صنایع روستایی این کشور به دست آمده است. فقر به میزان چشمگیری کاهش یافته و منابع طبیعی و زیست محیطی کشور حفظ و احیا شده اند. از سال 1978 تا کنون کل فراوری ناخالص داخلی کشور سالانه با نرخ میانگین 10 درصد، فراوری ناخالص داخلی در بخش کشاورزی 2، 5 درصد و صنایع روستایی 31 درصد افزایش داشته است. تعداد افرادی که در فقر کامل به سر می بردند، به 31 میلیون نفر یعنی 6 درصد جمعیت روستایی کاهش یافته است و از این رو تئوریسین های استراتژی کشاورزی در چین ، توسعه کشاورزی را متناسب با از بین رفتن فقر در جامعه روستایی قلمداد می نمایند لذا با اجرای سیاست های توسعه روستایی، درآمد روستاییان افزایش یافته است.

از سوی دیگر پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی در سال 2001 افق های جدیدی را به روی این کشور گگردده و همراه با آن چالش های جدیدی را نیز پیش روی کشور قرار داده است. چین برای رقابت در بازارهای جهانی باید هر چه بیشتر بر سیاست درهای باز مالی تأکید کند و جهت گیری های جدیدی را انتخاب نماید. به نظر می رسد با اتخاذ سیاست های درست فرایند توسعه مالی چین در سال های آینده آهنگ تندتری پیدا کند.

اولین قدم توسعه کشاورزی، اجرای الگوی کشت

وزارت توسعه روستایی و فراوریات کشاورزی در سال 1986 اجرای الگوی کشت منطقه ای را در دستور کار هیات دولت بیان کرد و اولین قدم آن را اجرای یکپارچه سازی اراضی زراعی دانست بر اساس این طرح متوسط اراضی زراعی کشاورزی از 0.8 هکتار (8000 متر مربع) به 4.3 هکتار افزایش یافت که این موضوع موجب شد که توزیع نهاده های زراعی متمرکز و بهره وری آب به حدود 29 درصد برسد که در آن موقع در نوع خود تجربه بسیار موفقی به شمار می رفت علاوه بر این یکپارچه سازی اراضی کشاورزی باعث شد که هزاران تعاونی روستایی فراوری در چین ظاهر شد و کشاورزی و فراوری محصولات زراعی به صورت منطقه ای اجرا گردد و در واقع الگوی کشت بدون آنکه هزینه ای رابرای دولت درپی داشته باشد به طور کامل اجراشد و اکنون بیش از 76درصد از عرصه های فراوریی زراعی از الگوی کشت که کنگره چین آن را ارائه داده است ، پیروی می نمایند.

واردات خام، صادرات فرآوری شده

استراتژی دیگری که کشاورزی چین در بیش از 2 دهه آن را پیگیری نموده و درحال اجرا دارد بازکردن دروازه های مالی چین با واردات محصولات خام از کشورها و اجرای برنامه ارزآور صادرات محصولات فرآوری شده است به این گونه که اکنون چین واردنماینده عمده گندم از کانادا و آمریکاست و صادرنماینده عمده آرد ، سبوس دامی و گلوتن گندم است همچنین رتبه اول واردنماینده آلایش های دامی به نام چین ثبت شده و این کشور بزرگترین فراورینماینده فرآورده های غذایی به کشورهای آسیایی و آمریکایی است و بدین گونه ارزش اضافه کرده 3.4 برابری را برای تراز واردات محصولات خام کشاورزی واقتصاد ملی به ارمغان می آورد.

کارشناس مسئول توسعه تجارت معاونت برنامه ریزی و مالی وزارت جهاد کشاورزی، الگوی توسعه اقتصاد کشاورزی چین را الگوی بسیاری از کشورهای آسیایی دانسته و به خراسان می گوید: انقلاب کشاورزی چین موجب شد که کشورهای تایلند ، ویتنام ، کره جنوبی و حتی ژاپن از استراتژی توسعه کشاورزی چین سرمشق گرفته و با بومی سازی برنامه های توسعه چین به توسعه کشاورزی در کشورهایشان اقدام نمایند.

شمایلی بر این باور است که ایران نیز با مطالعه استراتژی چین می تواند به رشد قابل توجهی در فراوریات دست یابد. وی اضافه کرد: شرایط کشاورزی و منابع آبی و همچنین ترکیب جامعه روستایی ایران و چین بسیار شبیه یکدیگر است علاوه بر آن فرهنگ کشاورزی ایران و چین دارای مشترکات تاریخی است لذا الگوی توسعه کشاورزی چین به خوبی در ایران قابل اجراست و البته پس از بومی شدن و منطقه ای کردن کشاورزی در ایران قابل اجراست. این کارشناس ارشد شرایط کنونی کشاورزی ایران را بهترین زمان برای اجرای الگوی کشت مطرح کرد و ادامه داد: تمام پتانسیل های اجرای الگوی کشت نظیر فراوری بذرهای متناسب با شرایط مختلف زراعی کشور فراوری کودهای شیمیایی و آلی ، عزم دولتمردان برای خوداتکایی محصولات کشاورزی و تزریق بودجه های عمومی برای ارتقاء بهره وری آب در کشور فراهم است لذا در اقدامی جهادی به معنای اجرای برنامه های کشاورزی جهاد گونه بر مبنای اقتصاد مقاومتی می توان فرایند شیب رو به بالای توسعه کشاورزی را افزایش داد.

مزارع خانوادگی

یکی دیگر از دستاوردهای برنامه توسعه کشاورزی چین اجرای برنامه مهندسی معکوس دانش آموزی فراورینمایندگان است به این معنا که آموزش مدارس روستایی کشاورزی محور و دانش آموزان روستایی به ناچار در هنرستان های کشاورزی شبانه روزی تحت آموزش قرار گرفتند و به این ترتیب متوسط سن کشاورزان در یک دوره 15 ساله از 42 سال به 28 سال کاهش یافت که این موضوع نیز در افزایش فراوریات کشاورزی و دامی سهم بسزایی داشت به گونه ای که میزان فراوری گندم در واحد سطح بیش از 35 درصد افزایش یافت و بهره وری آب نیز از 25 درصد به 39 درصد رسید.

شمایلی بر این باور است که آموزش روستائیان معجزه می نماید و ادامه داد : برای کشوری مثل ایران که اقتصاد کشاورزی آن باید حرف اول را در سهم فراوریات ملی بزند، خوب نیست که متوسط سن کشاورزان نزدیک به 40 سال عنوان گردد و بهره وری از آب زیر 25 درصد باشد و یا متوسط برداشت گندم حدود 4 تن گزارش گردد و تمامی این ناکامی ها به اعتقاد من به پایین بودن سطح دانش کشاورزی در میان فراورینمایندگان است لذا براین باورم که باید موضوع بالابردن سطح سواد(دانش کشاورزی) در میان فراورینمایندگان رااولویت اول آموزش روستایی بدانیم و پس از آن با اقدامات فرهنگی، فراوری را به میان خانواده های روستایی برده و همچون گذشته تمامی اعضای خانواده های روستایی به طور مستقیم در امر فراوری وارد شوند آنگاه با اجرای الگوی علمی و عملی کشت به خوداتکایی و اقتصادکشاورزی پویا و سودآور دست پیدا خواهیم کرد.

منبع: خراسان