طرز تهیه آش ابودردا چهارشنبه سوری - بوستان گفتگو

آش ابودردا چهارشنبه سوری و آداب پخت آن در شهرهای مختلف ایران

آش ابودردا یکی از قدیمی ترین و خوشمزه ترین غذاهای چهارشنبه سوری است. در گذشته رسم بر این بود خانواده هایی که فرد بیماری در خانه داشتند در شب چهارشنبه سوری این آش را در خانه می پختند به نیت شفای بیمار یا آرزوی سلامتی افراد خانواده در سال جدید. اما چرا اسم این آش ابودردا است؟ ظاهرا دردا نام پزشکی در زمان پیامبر بوده، دردا هم ریشه در کلمه درد ندارد.

دردا در زبان عربی یعنی کسی که دندان ندارد. احتمالا چون تلفظ این کلمه شبیه کلمه درد در زبان فارسی بوده یکی از قدیمی ترین غذاهای چهارشنبه سوری ابودردا نام گرفته است به همان نیتی که گفتیم، شفای بیماران. اما نکته جالب در جریان پخت آش ابودردا این است که در گذشته معمولا مراسم رشته بری یعنی درست کردن رشته از خمیر با مراسمی خاص و دعا و استغاثه به درگاه خداوند بوده که همه در آن شرکت می کردند.

همان طور که گفتیم خوردن غذاهایی که رشته دارند به نیت در دست دریافت رشته کار و امور زندگی برای شب چهارشنبه سوری و شب سال تحویل عید نوروز همیشه یک رسم و سنت بوده است. حبوبات و سبزی آش را هم از مغازه هایی که در جهت رو به قبله بودند تهیه می کردند.

در گذشته آش ابودردا را به صورت دسته جمعی می پختند. یعنی گروهی از زنان همسایه و فامیل برای پخت این آش دور هم جمع می شدند و با شور و حال خاصی و احتمالا هر کس به نیت عزیزی به پخت این آش مشغول می شدند.

علاوه بر این حین آماده کردن رشته، توپ های قلقلی شبیه سر آدمک از خمیر درست می کردند و به نیت تک تک افراد خانواده در این آش می ریختند. بعد از پختن این گلوله های خمیری را از آش خارج نموده و روی پشت بام خانه می ریختند تا خوراک پرندگان گردد و یا در آب می ریختند که ماهیان بخورند. دلیل این کار نیت از بین رفتن بیماری و ماندن سلامتی و خوشی بود.

آش ابودردا حاجت می دهد؟

هر زنی که مرداد و حاجتی داشت با وضو سر دیگ آش حاضر می شد و آش را هم می زد. در برخی از شهرها مثل سروستان هم فقط دختران دم بخت آش ابودردا را هم می زدند. بعد از پخت آش آن را بین همسایه ها و فقرا تقسیم می کردند و سهمی نیز به خانواده و بیماران مورد نظر می دادند. این رسم جالب بیشتر در میان مردم خراسان رایج بود. بد نیست بدانید که در برخی شهرهای ایران از جمله تهران آش ابودردا را در آخرین چهارشنبه ماه صفر هم می پزند.

سروستانی ها در چهارشنبه سوری و چهارشنبه آخر ماه صفر، خراسانی ها در چهارشنبه آخر ماه صفر و نیز مردم تربت حیدریه اگر قصد پخت داشتند حتما در یک روز چهارشنبه این کار را می کردند. در کازرون بر خلاف معمول ، آش ابودردا را در ایام سوگواری ماه های محرم و صفر و بعد از غروب آفتاب و در کشور افغانستان در سیزدهم ماه صفر مى پختند. جالب است بدانید در برخى از شهرهای ایران هم مثل اصفهان ، ملایر و سروستان فارس به چهارشنبه آخر ماه صفر چهارشنبه سوری می گفتند.

برای پختن آش ابودردا چهارشنبه سوری کار سختی در پیش ندارید. در واقع طرز تهیه این آش شبیه آش رشته است با این تفاوت که حتما باید هفت نوع بنشن و سبزی در این آش ریخته گردد. احتمالا دلیل انتخاب عدد 7 هم تقدس این عدد در نزد ایرانیان است و مثل هفت سین سفره هفت سین به قصد و نیت خاصی انتخاب شده است. جالب است بدانید که برای شب چهارشنبه سوری مازندرانی ها یک آش مخصوص دارند به نام آش هفت میوه که باز هم عدد هفت در آن نقش پر رنگی دارد. نام های دیگر این آش در مناطق مختلف ایران عبارتند از: آش عمو درده، آش سلامتی، آش هَودردَه (هفت درد)، آش هَودونگاره (هفت حبوبات)، آش زین العابدین (ع) و …

طرز تهیه آش ابودردا چهارشنبه سوری، آشی که احتمالا پدر شفای تمام دردهاست

مواد لازم

سبزی آش: 1و نیم کیلوگرم

نخود گرد: ¼ لیوان

لوبیا چیتی: ¼ لیوان

عدس: 1 لیوان

رشته آش: 300 گرم

کشک: 2 لیوان

نعنا خشک: 4 قاشق غذاخوری

سیر داغ: 5 قاشق غذاخوری

پیاز عظیم: 5 عدد

روغن مایع: به مقدار لازم

طرز تهیه

برای درست کردن آش ابودردا چهارشنبه سوری ابتدا باید حبوبات را از شب قبل خیس کنید و چند بار هم آب شان را عوض کنید تا بو نگیرند. حبوبات را جدا از هم بپزید چون عدس خیلی زودتر از لوبیا و نخود می پزد.

در این فاصله پیازها را نازک و خلالی خرد کنید و یک پیاز داغ حرفه ای درست کنید. طرز تهیه پیاز داغ حرفه ای را اینجا گفته ایم. در واقع ما قرار است آش رشته درست کنیم پس به همان ترتیب عمل می کنیم. وقتی که حبوبات کاملا پخته شد، آن ها را با هم مخلوط نموده و سبزی آش را به همراه مقداری دلخواه پیاز داغ اضافه می کنیم. مقداری زردچوبه به دلخواه اضافه کنید و اجازه دهید سبزی آش خوب بپزد.

در بیست دقیقه پایانی پخت آش، رشته آش و یک لیوان کشک را به آش ابودردا اضافه کنید و اجازه دهید آش خوب جا بیفتد. رشته نباید زیاد در آش بپزد چون خمیر و له می گردد.

از زمانی که رشته آش را اضافه می کنید چند بار آش را هم بزنید تا رشته ها به هم نچسبند و آش ته نگیرد. نمک آش را بعد از ریختن کشک و رشته آش اندازه کنید چون برخی رشته های آشی بیش از حد شور هستند. نمک و فلفل آش را اندازه کنید و اگر احساس کردید آش رقیق است یک قاشق غذاخوری آرد به آن اضافه کنید و هم بزنید.

یک قاشق غذاخوری نعنا داغ به آش ابودردا چهارشنبه سوری اضافه کنید و چند دقیقه بعد شعله را خاموش کنید. روی آش ابودردا چهارشنبه سوری را با پیاز داغ، سیر داغ و نعنا داغ و کشک تزیین کنید.

نکات مهم آش ابودردا

*اهالی خراسان به ویژه در خراسان جنوبی آش ابودردا را با گوشت چرخنموده قلقلی درست می نمایند. اگر دوست دارید آش ابودردا چهارشنبه سوری مجلسی تری داشته باشید گوشت چرخنموده مخلوط را به صورت قلقلی درست کنید و در 5 دقیقه پایانی پخت به آش ابودردا اضافه کنید.

غذای سنتی شهر شما برای شب چهارشنبه سوری چه غذایی است؟ در کامنت های زیر این نوشته در موردش صحبت کنید.