21 تیرماه، روز جهانی بدون پلاستیک - بوستان گفتگو

بالا رفتن حساسیت ها مبنی بر استفاده نکردن از کیسه های پلاستیکی تا جایی پیش رفت که به غیر از انسان ها، حیوانات و آبزیان هم گرفتار آلودگی ناشی از وجود کیسه های پلاستیک در طبیعت و دریا شدند. رهاکردن کیسه ها در فضای باز سبب می گردد که آنها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراهه ها می شوند و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می یابد.

از سوی دیگر وقتی کیسه های پلاستیکی وارد محیط زیست دریایی می شوند زنجیره غذایی جانوران دریایی را با خطر جدی روبرو می نمایند، از این رو سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند. جالب است بدانید که کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و از بین بردن حیاتی دیگر را ادامه می دهند.

شیرابه، دشمن خطرناک

خاک و آب

یکی از راه هایی که مدیران شهری برای کنترل پلاستیک و ممانعت از رها نشدن آن در طبیعت اتخاذ کردند دفن آنها بود اما نتیجه این اقدام فراوری شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی بود که این معضل در شهرهای شمالی به دلیل ورود شیرابه به دریا بزرگ تر و حاد تر شد. شیرابه ها با ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک جزء ترکیبات زیان آور برای محیط زیست هستند و سلامت انسان ها و حیوانات از هر طرف با تهدید جدی روبه رو است.

فراوری روزانه 500 تن زباله در کشور

آمار و ارقام نشان می دهد کشور ما به علت اینکه فراوری نماینده پتروشیمی است جزء کشورهای پرمصرف جهان از لحاظ کیسه های پلاستیکی به شمار می آید. به گفته محمد حیدرزاده، مدیرکل محیط زیست استان تهران، میزان پلاستیک فراوریی در ایران 177 هزار تن است که معادل 500 تن در روز است و شاید تغییر ذائقه خرید مردم دلیلی بر افزایش فراوری کیسه های پلاستیکی باشد که به نوعی سیستم خرید زنبیلی به خرید بسته بندی تغییر شکل داده است.

البته این معضل تنها گریبان کشور ما را نگرفته بلکه بسیاری از کشورهای جهان نیز با تهدید جدی در زمینه رشد استفاده از کیسه های پلاستیکی روبه رو هستند اما فرق کشور ما با کشورهای دیگر این است که آنها برنامه های جدی و پیگیرانه ای را برای برخورد با این معضل اجرایی می نمایند اما در ایران برنامه های پیشنهادی خیلی جدی گرفته نمی گردد. برای مثال در کانادا، امارات متحده عربی و انگلیس، قوانین تشویقی و تنبیهی در زمینه مصرف کیسه پلاستیکی اعمال شده است مانند اخذ مالیات هزینه کیسه پلاستیکی از مصرف نماینده که به عنوان سیاست های تنبیهی اعمال می گردد و سیاست های تشویقی مانند معافیت های مالیاتی از فروشندگانی که کیسه های پلاستیکی را حذف می نمایند.

راه چاره چیست؟

مدیرکل محیط زیست استان تهران در پاسخ به این پرسش که راه چاره اساسی برای کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی چیست، می گوید: بهترین و اجرایی ترین کار استفاده از کیسه های الیاف طبیعی یا پلاستیک های زیستی است زیرا این نوع پلاستیک ها از مواد طبیعی نظیر نشاسته ذرت، روغن گیاهی و نشاسته نخود به دست آمده و به راحتی بازیافت می شوند.

البته در این میان نباید از نقش رسانه ها برای آگاهی دادن به مردم هم غافل شد. فرهنگ سازی و آموزش استفاده از کیسه های الیافی (سازگار با محیط زیست) می تواند به راحتی به حذف کیسه های پلاستیکی منجر گردد. حیدرزاده تاکید می نماید: تا پیش از فراوری کیسه های سازگار با محیط زیست، تنها راه چاره در زمینه مقابله با انباشت زباله های پلاستیکی، ممنوعیت استفاده از این کیسه ها یا تشویق به بازیافت آنها بود اما با ورود کیسه های سازگار با محیط زیست که به طور طبیعی قابل تجزیه هستند، راستا این مبارزه تغییر کرد.

معضل وجود پلاستیک تنها به کیسه های نایلکس محدود نمی گردد بلکه فراوری روزافزون بطری های نوشابه و آب معدنی نیز تاثیر زیادی در افزایش فراوری پلاستیک در کشور دارد و این آسیب تنها توسط مردم یا فقط دولت قابل حل نیست بلکه این دغدغه ملی و بین المللی احتیاج به همکاری های بیشتر و جدی تر از هر دو سو دارد.