ساختار دستگاه دیالیز و نقش همه اجزای دستگاه در دیالیز - بوستان گفتگو

خبرنگاران | سرویس علوم - دستگاه دیالیز روی مخلوط و دیالیز نظارت می نماید. دیالیز مایعی است که به حذف مواد زائد ناخواسته از خون بیمار یاری می نماید. دیالیز همچنین یاری می نماید تا الکترولیت ها و مواد معدنی خود به سطح مطلوبی در بدن بیمار برسند. دستگاه همچنین به جریان خون بیمار، زمانی که خون در خارج از بدن جریان دارد، نظارت می نماید. اگر زمانی زنگ هشدار به صدا درآمد، نشانه این است که خطایی اتفاق افتاده و چیزی باید بررسی گردد. در پزشکی دو نوع دیالیز وجود دارد: همودیالیز و دیالیز صفاقی. در این دو نوع، روش انجام دیالیز ممکن است متفاوت باشد، اما هدف درمان که همان حذف مواد زائد است، مشابه است. این مواد زائد عمدتا ترکیبات نیتروژن شامل اوره، اوریک اسید و کراتینین است. البته می توان گفت که پنج نوع دیالیز وجود دارد:

• همودیالیز
• دیالیز صفاقی
• هموفیلتراسیون
• همو دی فیلتراسیون
• دیالیز روده

دیالیز با دستگاه دیالیز چگونه انجام می گردد؟

پزشک ابتدا با ایجاد یک شکاف بر روی دست، یک سیاهرگ و یک سرخرگ را به هم متصل می نماید. به ساختار ایجاد شده فیستول گفته می گردد. در مرحله بعد یک سوزن به پشت سیاهرگ و یک سوزن به پشت سرخرک در نزدیکی فیستول متصل می گردد. این سرنگ ها به لوله هایی که به طرف دستگاه دیالیز می فرایند، متصل هستند. از یکی از این لوله ها خون به طرف دیالیزور یا فیلتر روانه می گردد. وظیفه مکش و گردش خون درون دستگاه دیالیز بر عهده پمپ دستگاه است. در راستا رسیدن خون به محفظه فیلتر پمپی وجود دارد که به خون هپارین تزریق می نماید. هپارین از لخته شدن خون درون لوله های دستگاه جلوگیری می نماید. با وارد شدن خون به فیلتر، دیالیز خون صورت می گیرد. محفظه فیلتر به دو لوله دیگر متصل است. یکی از این لوله ها اسید دیالیز تازه را به دورن محفظه می آورد و لوله دیگر اسید دارای مواد مضر خون را از آن خارج می نماید. یکی محفظه های موجود در پایین دستگاه دیالیز برای پر شدن از مواد مضر است و دیگری اسید تازه دیالیز را به دستگاه تزریق می نماید.

محفظه دیالیزور مانند کلیه انسان عمل می نماید. خون پس از تصفیه شدن به سمت بدن روانه می گردد. در راستا رسیدن به دست، فشار آن تنظیم می گردد. خون تمیز توسط سرنگ دیگر به دست وارد می گردد.

ساختار دستگاه دیالیز (نمای جلو)

1. نمایشگر

2. دستبند فشار خون

3. ماژول گردش خون خارجی

4. محل اتصال اسید دیالیز

5. ترمز

6. جدانماینده لوله های مخالف دیالیز

7. پایه IV

8. شاخص شرایط

ساختار دستگاه دیالیز (نمای پشت)

1. نمایشگر

2. سنجش نمونه برداری

3. قلاب اتصال نماینده خطوط دیالیز

4. لوله خروجی دیالیز

5. لوله ورودی دیالیز

6. رابط ضد عفونی نماینده

7. صافی

8. گزینه CDS

9. زه کشی

10. رابط آب

11. فیلتر DIASAFE

12. لوله خرطومی

13. پریز اتصال برق

جدول اجزای دستگاه دیالیز و عملکرد آن ها

قسمت	وظیفه
1. دستگاه پمپ خون و لوله دیالیز:	پمپ خون به آسانی خون را از بدن به درون دستگاه دیالیز از طریق لوله های به خصوص منتقل می نماید.
2. سرنگ:	سرنگ شامل دارویی به نام هپارین است که از لخته شدن خون در لوله ها جلوگیری می نماید.
3. دیالیز نماینده:	دیالیز نماینده یک محفظه عظیم شامل هزاران فیبر کوچک است که خون بیمار از درون آن عبور می نماید. دیالیز نماینده قسمت اصلی دستگاه دیالیز است که تصفیه خون درون انجام می گردد.
4. اخطار دهنده ها:	عملکرد آن محافظت از بیمار در برابر هرگونه خطایی است. مواردی که توسط اخطار دهنده ها کنترل می شوند شامل: فشار خون موجود در دستگاه دیالیز فشار خون بیمار جریان خون دما مخلوط دیالیز
5. نمایشگر فشار:	نمایشگر فشار سرخرگی: معین کردن فشار بین خون در دسترس و پمپ خون. نمایشگر فشار سیاهرگی: معمولا فشار مثبت را اندازه گیری می نماید. اگر فشار سرخرگی کاهش یابد، احتمالا به دلیل قطع اتصال یا کم شدن جریان خون در چرخه است.
6. معین نماینده کمبود هوا:	آشکار ساز در خط سرخرگ خونی حرکت نموده و از آمبولاسیون هوا جلوگیری می نماید.
7. رابط داده ها:	دستگاه دیالیز می تواند شامل USB، اترنت و انواع مختلفی از رابط های متوالی برای سیستم های اطلاعات بیمارستانی است. رابط های بی سیم مثل وای فای ممکن است برای اتصال مستقیم به شبکه های بی سیم بیمارستان استفاده شوند. مجرا هایی برای کارت های حاوی اطلاعات نیز در طرح های مختلف موجود است.
8. سوپاپ ها:	چندین سوپاپ با عملکرد های الکترونیکی مختلف، جهت ترکیب نسبت های متغییر مورد احتیاج است. سوپاپ های باز یا بسته ساده که از طریق سیم پیچی راهنمایی می شوند، کاربرد های مختلفی دارند. از آن ها به منظور دقت در صندلی های مختلف سوپاپ ها که از طریق موتور های پله ای کنترل می شوند، استفاده می گردد.
9. سنسور ها:	دستگاه های دیالیز احتیاجمند انواع مختلفی از سنسور ها برای اندازه گیری پارامتر های مختلف هستند. فشار خون در نقاط مختلف مدار، فشار دیالیز، درجه حرارت، اشباع O2، سرعت موتور، شیب فشار غشا و هوا در مقادیر مناسب در طی دیالیز مورد بررسی قرار می گیرد.

روش کار دستگاه دیالیز

روش کار مرحله به مرحله:

1. بعد از این که فرآیند دیالیز روی بیمار انجام شد، دستگاه دیالیز باید برای بیمار بعدی آماده گردد. برای این منظور لوله های یک بار مصرف باید تمیز شوند. برای اینکار آن ها را با مایع ضد عفونی تصویه می نمایند. همچنین دستگاه باید با یک نوع آزمایش لیتموس مورد بررسی قرار گیرد.

2. وقتی که بیمار مراجعه می نماید باید پارامتر هایی مثل وزن، فشارخون و درجه حرارت بدن اندازه گیری گردد.

3. برای فرآیند فیستول پزشک باید لوله ها را به رگ های بازو ها یا پا ها متصل کند. برای روش کاتتر باید به رگ های عظیم در قفسه سینه متصل شد.

4. سپس بیمار به طور کامل به دستگاه دیالیز متصل شده و تایمر و پمپ آغاز به کار می نمایند.

5. همودیالیز در حال اجرا است.

6. به طور متناوب فشار خون هر نیم ساعت یک بار اندازه گیری می گردد. اگر فشار خون پایین باشد ممکن است منجر به گرفتگی عضلات، تهوع، لرزش، سرگیجه و عدم هشیاری گردد.

7. مقدار مایع منتقل شده توسط پرستار دیالیز و با توجه به وزن تقریبی بیمار، معین می گردد.

8. در انتهای فرآیند، بیمار از پمپ جدا می گردد. زخم های جای سوزن ها با گاز استریل پانسمان می شوند و باید به مدت یک ساعت با فشار مستقیم برای متوقف کردن خونریزی روی محل زخم قرار گیرد.

9. درجه حرارت، بالا و پایین شدن فشار خون و وزن باید دوباره اندازه گیری گردد. تغییر درجه حرارت ممکن است نشان دهنده عفونت باشد. فشار خون در بالا شرح داده شده است. اندازه گیری وزن برای مطمئن شدن از میزان مایعی است که باید خارج می شده است.

10. پرسنل مراقبت، شرایط بیمار را برای ادامه زندگی روزمره می سنجند. بعد از دیالیز بیمار باید بتواند بایستد، فشار خون معقولی داشته باشد و متعادل باشد.

بیشتر بخوانید:آشنایی با دیالیز کلیه و روش های انجام آن

مزایای دستگاه دیالیز

• کاهش احتمال مرگ و میر
• کنترل بهتر فشار خون و گرفتگی های عضلانی غیر عادی
• محدودیت کمتر در رژیم غذایی
• اثر پاکسازی موثر برای همودیالیز روزانه: تحمل بهتر و شکایت کمتر به همراه دیالیز مکرر و بیشتر

معایب دستگاه دیالیز

• کاهش استقلال بیماران به این دلیل که افرادی که این فرآیند را انجام می دهند به دلیل در دسترس نبودن تجهیزات نمی توانند به تنهایی سفر نمایند.
• به تجهیزات بیشتری از جمله آب با کیفیت تر و برق احتیاج است.
• به تکنولوژی قابل اعتمادی مثل دستگاه دیالیز احتیاج است.
• فرآیند پیچیده است و به پرسنل محافظت باسوادی احتیاج دارد.
• برای تنظیم و پاکسازی دستگاه دیالیز به زمان احتیاج است و باید برای ماشین آلات و پرسنل هزینه پرداخت گردد.

خطرات

• کم خونی: به این دلیل که این فرآیند با از دست دادن خون همراه است، روی حمل و نقل اکسیژن هم تاثیر می گذارد.
• هماتوکریت: مقدار هماتوکریت که همان تعداد سلول های قرمز خون هستند، در بیماران ESRD کم است.
• گرفتگی عضلات، تهوع، استفراغ و سردرد: بعضی از بیماران در طی درمان گرفتگی عضلاتی شبیه به زمان آنفولانزا احساس می نمایند. این امر می تواند به دلایل مختلفی از جمله نوع دیالیز مورد استفاده، ترکیب غشا دیالیز نماینده، کیفیت آب در واحد دیالیز و دیگر نسبت های تصفیه درمان باشد.
• افت فشار خون: به خاطر استرسی که به دلیل درمان همودیالیز به دستگاه قلب و عروق وارد می گردد، بیماران در معرض کاهش ناگهانی فشار خون هستند. این امر می تواند از طریق دارو یا تنظیم نسخه دیالیز بیمار کنترل گردد.
• عفونت: بیماران همچنین می توانند از طریق اطرافشان عفونی شوند. اتاق و فضایی که برای بیمار استفاده می گردد باید تمیز باشد.
• بیماری های عفونی: تماس خونی زیادی در درمان دیالیز وجود دارد و خطر ابتلا به هپاتیت B و هپاتیت C در این افراد وجود دارد. واکسن هپاتیت B برای بیشتر بیماران توصیه می گردد.

در ادامه به سوالات متداول درباره ساختار دستگاه دیالیز پاسخ داده می گردد:

محفظه های پلاستیکی که جلوی دستگاه قرار می گیرند به چه منظور است؟

این محفظه های پلاستیکی، مایع هایی را که برای مخلوط دیالیز استفاده می شوند نگه می دارند. این دستگاه، دیالیز هایی را که از محلول اسیدی شده، بی کربنات و آب خالص تشکیل شده اند مخلوط می نماید. محلول اسیدی شده، حاوی الکترولیت ها و مواد معدنی است. بیمار ممکن است نام آن را به عنوان اسید از زبان پرستاران بشنود. محلول دیگر بیکربنات است که مانند جوش شیرین است. هر دو این محلول ها در دستگاه با آب تصفیه شده مخلوط می شوند. زمانی که بیمار دیالیز می نماید، دیالیز و خون بیمار از دیالیز نماینده بدون آن که با آن تماس پیدا نمایند، عبور می نمایند. در طول درمان، دیالیز تازه از دستگاه به دیالیز نماینده وارد می گردد. ناخالصی ها در خون شما تصفیه شده و به دیالیز وارد می شوند. دیالیز شامل مواد زائد ناخواسته و الکترولیت های اضافی است که دیالیز نماینده را ترک نموده و از بین می فرایند.

خون بیمار چگونه به بدن او وارد و از آن خارج می گردد؟

لوله های خون، خون را از دست بیمار به دیالیز نماینده منتقل می نمایند. لوله خون از میان پمپ خون عبور می نماید. پمپ خون به صورت یک حرکت دایره ای در حال چرخش است. کار پمپ خون، پمپاژ خون با فشار زیاد از طریق دیالیز نماینده و برگشت آن به بدن بیمار است.

در سرنگی که به دستگاه دیالیز بیمار متصل است، چه چیزی وجود دارد؟

هنگامی که خون از طریق لوله های خون حرکت می نماید، لخته می گردد. برای جلوگیری از لخته شدن خون، پرستار یک دارو به نام هپارین به شما می دهد. پزشک شما، میزان هپارینی که در درمان دریافت می کنید معین می نماید. این مقدار هپارین به یک سرنگ تزریق می گردد و سپس به دستگاه پمپاژ هپارین متصل می گردد. پمپ هپارین به منظور آزاد سازی مقدار مناسب هپارین به لوله های خون طراحی شده است. هپارین از لخته شدن خون جلوگیری می نماید.

دستگاه دیالیز چگونه از بیمار محافظت می نماید؟

یک مسئله ای که ممکن است در طی دیالیز رخ دهد این است که هوا به درون لوله های خون راه پیدا کند. برای جلوگیری از این اتفاق، لوله های خون دارای دو دریچه هوایی هستند. یک دریچه قبل از بررسی نماینده و یکی بعد از آن است. این دریچه ها از ورود هر هوایی به سیستم دیالیز جلوگیری می نمایند. اگر هوا از این دریچه ها عبور کند، سنسور هوایی داخل دستگاه پمپ خون را خاموش نموده و زنگی به صدا در می آید. همه جریان خون تا زمانی که هوا خارج گردد، متوقف می گردد.

چرا در دستگاه زنگ خطر وجود دارد؟

دستگاه به طور مداوم فشار خون ایجاد شده درون لوله خون و دیالیز نماینده را کنترل می نماید. این دستگاه همچنین بر جریان خون، دما و مخلوط دیالیز نظارت دارد. اگر هریک از این موارد خارج از حد معمول باشد، زنگی به صدا در می آید، چراغ ها چشمک زده، جریان خون یا دیالیز متوقف شده و دستگاه خاموش می گردد. همچنین اگر فشار خون بیمار کم یا زیاد باشد دستگاه به پزشک اطلاع می دهد. به علاوه هنگامی که دیالیز بیمار به اتمام رسیده باشد، دستگاه اطلاع می دهد.

منبع: setare.com