تاریخچه روز جهانگردی: - بوستان گفتگو

تاریخچه روز توریستی:

در سال 1964 از طرف سازمان ملل و براساس پیشنهاد کنفرانس بین المللی ترانسپورت و توریستی آن سازمان در رُم تعریفی برای توریستی به تصویب رسید که بدین شرح است: فرآیندی که شخص یا گروهی به منظور سرگرمی، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارند، سفر کنند؛ مشروط براینکه حداقل مدّت اقامت آنها از 24 ساعت کمتر و از شش ماه بیشتر نباشد.[1]

تلاش در جهت کاهش وابستگی مالی کشور به در آمدهای نفتی و استفاده بهینه از منابع طبیعی کشور از اهداف اساسی برنامه های توسعه مالی، اجتماعی و فرهنگی است. این أَمر مستلزم توسعه سایر فعالیتهای ارزآور مانند توریستی و ایرانگردی است.[2]

زمینۀ تاریخی توریستی:

پدیدۀ مسافرت از محلّی به محلّی و از کشوری به کشوری دیگر، بدون آنکه قصد مهاجرت یا اقامت مستّمر یا اشتغال به کار در بین باشد، در حال حاضر به عنوان توریستی خوانده می گردد. در گذشته های دور مردان جسوری که سیّاح خوانده می شدند، نظیر ابن بطوطه، ناصر خسرو، مارکوپولو و... برای اقناع حسّ کنجکاوی یا به دلایل مذهبی و یا شناخت آنچه که در نقاط دیگر جهان می گذرد و آشنایی با منش ها و رفتار مردمان مختلف جهان، بار سفر می بستند. از طرف دیگر قرن ها پیش از میلاد مسیح فینیقیها که مردمی تجارت پیشه بودند از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران اقدام به سفر می کردند و این شجاعت و استقبال از خطر آنان، راه را برای اشاعۀ تمدن و توسعه فرهنگ اقوام مختلف و آشنا ساختن آنها با یکدیگر گگردد.

اصطلاح توریست(Tourist) از قرن نوزدهم معمول شد. در آن زمان اشراف زادگان فرانسه برای تکمیل تحصیلات خود، اقدام به مسافرت می نمودند که به آنها توریست گفته می شد؛ بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار رفت که برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر می کردند. به مرور زمان با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق شد که اصولاً به منظور وقت گذرانی و گردش به سفر می رفتند. از همان زمان توریسم و توریست به مسافرینی گفته شد که هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم بود؛ نه کسب درآمد و اشتغال به کار. در زبان فارسی دو واژۀ توریستی و توریست، جای توریسم و توریست را گرفت.

توسعۀ توریستی و پیشرفت آن زمانی شروع شد که از یک سو قوانین و مقرارتی در زمینه حق مرخّصی برای کارمندان و کارگران به مرحلۀ اجراء در آمد و از طرف دیگر بالا رفتن سطح زندگانی مردم در کشورهای صنعتی، امکان مسافرت را ایجاد کرد. این دو عامل همراه با حسّ کنجکاوی آنان نسبت به وضع زندگی و پیشرفت سایر ملل بود که به توسعۀ توریستی کمک شایانی کرد. علاوه بر اینها افکار روشنفکران در مورد بهبود بخشیدن به وضع کلّی اجتماعی خود و ضرورت دوری از محیط کار و فشارها و ناراحتی های عصبی ناشی از تکامل و توسعۀ صنعتی و اشاعۀ زندگی ماشینی، همگی باعث شد که توریستی به عنوان یک پدیدۀ اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.[3]

انواع توریستی:

توریستی بر حسب اغراضی که مردم به جهت آن سفر میکنند، دارای اقسام ذیل است:

1- توریستی سرگرمیی؛ افراد یا دسته هایی را شامل می گردد که با هدف سرگرمی، استراحت، گذراندن تعطیلات از سرزمین خود به سفر می فرایند.

2- توریستی درمانی؛ شامل افرادی می گردد که برای استفاده از تغییرات آب و هوا، با هدف پزشکی و درمانی و استفاده از آبهای معدنی، اقدام به مسافرت می کنند.

3- توریستی فرهنگی؛ که در آن افراد برای آشنایی با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ملل مختلف، آثار تاریخی و مطالعۀ علمی، اقدام به سفر می کنند.

4- توریستی مذهبی؛ هدف از این نوع توریستی زیارت اماکن مقدسه، بازدید از اماکن مذهبی مثل مساجد و کلیساها و معابد قدیمی، شرکت در مراسم عبادی و ...

5- توریستی ورزشی؛ که هر نوع مسافرتی را که به منظور فعالیتهای ورزشی انجام می گیرد، شامل می گردد؛ مانند کوهنوردی، شکار، شرکت در مسابقات و تماشای مسابقات و...

6- توریستی تجاری؛ مثل مسافرتهایی که افراد برای شرکت در بازارها و نمایشگاهای کالا و صنایع تأسیسات کارخانه ای و نظایر آن انجام می دهند.

7- توریستی سیاسی؛ مسافرت به منظور شرکت در جشن های بین المللی و مراسم خاص و کنگره ها و کنفرانسها را توریستی سیاسی می گویند.

توسعۀ توریستی برای رشد مالی و اجتماعی:

توریستی دارای خاصیّت ویژه ای است که می توان آن را به منزلۀ نیروی محرک توسعۀ مالی در تمام کشورها محسوب داشت. هیچ کشوری را نمی توان یافت که فاقد مواد اولیّۀ لازم برای توسعۀ توریستی باشد. آنچه که کشورها را از هم متمایز می سازد، خود به تنهایی جاذبۀ توریستی به شمار می رود. طرحهای توریستی در کشورهای در حال توسعه از طریق ارائۀ کمک های فنی و قرضه های مالی به طور وسیعی از طرف بیشتر سازمانهای مالی بین المللی و دفاتر تأمین کننده کمکهای مالی و مالی جهانی مورد حمایت قرار گرفته است.

آسیب شناسی توریستی از چشم انداز منتقدان:

بعضی از صاحبنظران، توریستی بین المللی، را نوعی استعمار مالی تلقّی می کنند و بعضی نیز به توأم بودن توریستی با تو¬ّرم بیش از مقدار مالی تصریح می کنند؛ زیرا هزینه هایی که توریستان وارد شونده بر یک کشور، صَرف اقامت، پرداخت به کارکنان و همینطور خرید کالا و غذا و افرد وابسته به این صنعت می کنند، موجب ایجاد فشار در بازار کالاها و خدمات شده و در نتیجه سطح قیمت ها را بالا می برند. همچنین افزایش تعداد توریستان موجب توسعۀ تأسیسات مورد نیاز توریستان شده و از این طریق باعث ترقّی سریع بهای زمین و مستغّلات می گردد. از طرف دیگر مخالفین این امر، اشتغال در صنعت توریستی را موجب تنزّل حیثیّت افراد یک ملّت می دانند.[4]

چشم مقدارای مثبت به توریستی:

به نظر مسئولان سازمان جهانی توریستی، این فعالیت، به طور کلّی از نظر اجتماعی و فرهنگی آثار مثبتی دارد.

توریستی، توسعه افق های اندیشۀ ساکنان کشورهای مقصد را از راه تغییر نگرش بومی و کاهش پیش داوری های با خصلت ملّی را میسّر می سازد. توریستی از نظر فرهنگی توسعه فرهنگ های منطقه ای، هنرهای مردمی، و گنجینه ها را امکان پذیر می سازد.

در حقیقت فوائد ناشی از فراگیری مهارتها، آشنایی با عقاید تازه یا نحوه و سطح زندگی تازه، لزوماً به معنای فراموش شدن نحوۀ زندگی سنتّی نیست که بعضی از منتقدین ذکر کرده اند، بلکه با نظارت و برنامه ریزی و چارچوب صحیح و مقرّرات مطلعانه و حفاظت از محیط زیست می توان حداکثر استفاده را از این صنعت برد.[5]

در مواردی که برنامه ریزیهای توریستی مبتنی بر مطالعات و بررسی های قبلی بوده است، نتیجه مطالعات غالباً نشان داده که سرمایه گذاران مطلع، سرمایه گذاری در صنعت توریستی را مرجّح بر سایر سرمایه گذاریها تشخیص داده اند.

به طور کلّی بعضی از تأثیرات مثبت توریستی در کشورها عبارت است از:

1) صدور کالا از طریق خرید و ره آوردهای توریستی از طریق سیاحان؛

2) ایجاد خدمات مختلف برای استفاده توریستان؛

3) توسعه و پیشرفت انواع تأسیسات توریستی و صنایع وابسته؛

4) توسعه و پیشرفت آژانسهای مسافرتی؛

5) توسعه و پیشرفت وسائل حمل و نقل؛

6) استفاده از درآمد ناشی از سرمایه گذاریهای خارجی؛

7) توسعه راهها و فرودگاهها؛

8) ایجاد مؤسسات و مراکز حفظ و نگهداری آثار باستانی و تاریخی؛

9) توسعه مؤسسات دیگر وابسته به صنعت توریستی؛

10) به وجود آمدن جاذبه های مختلف توریستی.[6]

پی نوشت :

[1]. دیبائی، پرویز؛ شناخت توریستی، تهران، انتشارات دانشگاه علامّه، 1371، چاپ اوّل، ص 14.

[2]. آشه، فرانسوا؛ توریستی: شرکتهای فرا ملیتّی و هویّت فرهنگی، شفیع خانی، تهران، سلمان، 1379، چاپ اوّل، ص 1.

[3]. فیض بخش، هوشنگ؛ صنعت توریستی در ایران و جهان، تهران، مدرسۀ عالی، ص 3.

[4]. فیض بخش، هوشنگ؛ صنعت توریستی در ایران و جهان، تهران، مدرسۀ عالی، صص 58 - 57.

[5]. لانکوار، روبر؛ جامعه شناسی توریستی و مسافرت، محلاّتی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1381، چاپ اوّل، ص 94 - 93.

[6]. فیض بخش، هوشنگ؛ صنعت توریستی در ایران و جهان، تهران، مدرسۀ عالی، صص61 - 56.

منبع: پژوهشکده باقر العلوم علیه السلاممنبع: راسخون