احیای باغ 33 هکتاری رامسر به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است - بوستان گفتگو

جهت دریافت خدمات معماری داخلی ویلا با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. گروه آبان با سالهای تجربه طراحی معماری و ساخت و مشارکت در پروژه های ساختمانی ویلا و باغ کوچک و بزرگ بهترین انتخاب جهت مشاوره و اجرا میباشد.

یاس و امید رامسری ها برای بهسازی باغ تاریخی 33 هکتاری

این باغ براساس مدارک و شواهد از نظر ریخت شناسی و معماری از همان ابتدا دارای طرح و نقشه معین بوده و الگوی هندسی، فرم های شکسته و ترکیب آنها با دایره، آن را در کنار نمونه های ایرانی آن مانند هشت بهشت اصفهان و مشابه خارجی مانند ورسای فرانسه قرار داده است.

باغ 33 هکتاری محوطه ای پر از شگفتی است؛ یک قسمت آن یعنی ضلغ غربی که در قلب شهر نهاده شده است، نمونه ای کوچک از جنگل هیرکانی است که خود میراثی ماندگار محسوب می گردد.تنها کمی آن سوتر درست در میانه باغ که بایستید، مسیری را پیش روی خود می بینید، که شما را مستقیم به سمت پله هایی ورودی هتل قدیم هدایت می نماید و در جهت مخالف نیز بلوار معلم نهاده شده است که به سمت ساحل خزر امتداد نمی یابد؛ مسیری سنگفرش شده در میان درختان پالم و دیوارهایی از شمشاد که مسافت رسیدن به ساحل خزر را تماشایی و لذت بخش می نماید.

اما بخش دیگر باغ یعنی ضلع شرقی آن دارای پوشش گیاهی از درختان نارنج و پرتقال است، حالا بخش زیادی از آن از بین رفته و در واقع آن بخش از باغ را تشکیل می دهد که بیشترین صدمه را دیده است.

در عین حال با تمام این ویژگی های منحصربفرد و توصیف ها، باغ 33 هکتاری رامسر را می توان جز آن دسته از آثار تاریخی بحساب آورد که طی این سالها بر خط ممتدی از انواع ناملایمات و از همه مهمتر مداخلات خارج از ضوابط بافت های تاریخی نهاده شده و در این میان خاموشی و بلاتکلیفی آن داغی شده است بر دل شهفرایندان؛ از ساخت برج چشم انداز در ضلع شرقی باغ گرفته تا طرح سال 72 شهردار و فرماندار وقت رامسر که بدنبال آن بودند که بزرگترین پارک خاورمیانه را در این محوطه تاریخی که چشم انداز هتل قدیم است و بلوار تاریخی معلم نیز در امتداد آن نهاده شده است، احداث نمایند.

رفتار مخرب با این باغ یگانه مازندران حتی با وجود ثبت ملی آن از سال 83 نه تنها متوقف نشده است، بلکه در نبود مدیریت و طرح کارشناسی، پوشش گیاهی آن هم که دارای گونه های تاریخی است، آسیب جدی می بیند. البته استفاده از موزاییک های ناهمگون و نامتعارف با آنچه از گذشته بر جای مانده بود نیز چهره ای ناخوشایند به باغ بخشیده است.

موارد گفته شده همه آنچه که بر باغ گذشت نبود، چرا که در ادامه بارگذاری سازه های آهنی برای ساخت مجتمع فرهنگی هنری در عرصه باغ، آخرین ضربه را بر پیکر بی جان این بافت تاریخی زد، بطوریکه سبب شد باغ 33 هکتاری که یکی از 2 طرح پیشنهادی اداره کل میراث فرهنگی استان مازندران در سال 88 برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو بود، بدلیل وجود این سازه در محوطه باغ، از دستور ثبت جهانی خارج گردد.

ثبت جهانی هر مکانی خاص براساس معیارهای یونسکو باید حریم درجه یک و 2 داشته و موارد فنی هم در این حریم ها کاملا رعایت گردد، در حالیکه این موضوع در مورد باغ 33 هکتاری با توجه به قرار دریافت بنای نیمه تمام مجتمع فرهنگی در داخل باغ، از نظر کارشناسان یونسکو ایراد به شمار می رفت، بطوریکه سبب شد فرایند ثبت جهانی باغ مختل و تمامی امید ها برای احیای آن و همینطور ثبت جهانی به یاس بدل گردد.

اگرچه پس از آن سازمان میراث فرهنگی اجازه ادامه فعالیت برای ساخت مجتمع فرهنگی و هنری را نداد و گفته می شد که برای حفظ هویت باغ 33 هکتاری این بنا باید تخریب گردد ، اما در سفر مرداد سال گذشته رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی به رامسر قرار بر این شد که هیچ قسمتی از مجتمع فرهنگی هنری رامسر کاربری اداری نداشته باشد و صرفا به عنوان یک مجموعه فرهنگی و موزه ای در دل باغ 33 هکتاری رامسر بهره برداری گردد تا آسیبی به هویت فرهنگی و تاریخ باغ وارد نگردد.

در ادامه این فرایند هم آخرین تحرک ها و اقدامات برای احیای باغ 33 هکتاری، در ماههای اخیر و در پی بازدیدهای مستمر مسئولان استانی رخ داد. مهدی رازجویان، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری مازندران پس از بازدید از باغ، پیرامون احیای باغ 33 هکتاری رامسر به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است، گفت: در جریان دستور وزیر میراث فرهنگی و همینطور رایزنی هایی که از سوی استاندار مازندران در جریان است، مقرر شد این باغ در اختیار شهرداری رامسر قرار گیرد تا این نهاد بتواند احیای آن را مطابق ضوابط میراثی برای استفاده معقول و مد نظر توریستان فراهم کند.

رازجویان با اشاره به اینکه اخذ مشاور برای اجرای طرح احیای باغ 33 هکتاری نیز اجرا شده، ابراز امیدواری کرد که تا سه هفته آینده باغ برای شروع عملیات اجرایی در اختیار شهرداری رامسر قرار گیرد.

ناامیدی شهفرایندان از احیای باغ 33 هکتاری

در این میان با وجود انتشار خبرها و بازدید ها مبنی بر احیای باغ 33 هکتاری، رد پای تحقق نیافته وعده های قبلی در ذهن شهفرایندان آنچنان پررنگ و زخم آن آچنان عمیق است که به نظر می رسد نور امید برای بهسازی باغ به این آسانی در نگاه شهفرایندان رامسری روشن نخواهد شد.

یک شهفرایند رامسری پیرامون احیای باغ 33 هکتاری رامسر به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است، گفت: اگر باغ 33 هکتاری را در گوگل سرچ کنید پر است از مصاحبه و خبر از شهرداران، اعضای شورای شهر، مدیران و همه کسانی که بودند و رفتند و وعده احیای باغ را دادند، اما دریغ از این که قدمی برای باغ بردارند.

امیر حدادی مقدم با بیان اینکه احیای باغ 33 هکتاری همیشه به عنوان کلید واژه رای و جلب نطر افکار عمومی این شهر استفاده تبلیغاتی شده، اضافه کرد: نمی توان گفت اقدامی در باغ صورت نگرفته است، چرا که با هر بار تغییر مدیریت در این شهر و آمد و رفت ها طی این سالها انواع مداخلات و طرح های غیر کارشناسی اعم از قطع درختان اکالیپتوس و یا ساخت مجتمع فرهنگی هنری در داخل باغ اجرا شده که همگی ضربه ای مهلک بر هویت این فضای تاریخی و میراثی بوده است.

این شهفرایند رامسری گفت: این روزها هم شاهد آن هستیم که انتهای این باغ تاریخی محل پارکینگ عمومی رستوران و تالاری شده که در برج چشم انداز راه اندازی شده است، برجی که خود یک عامل مهم در خدشه به موقعیت تاریخی این باغ است. بنابر این مجموعه این اقدامات نشان می دهد هیچ هماهنگی بین نهادهای متولی نظیر میراث فرهنگی، شهردرای و غیره وجود ندارد که شاهد چنین اقدامات نامتعارف و متناقضی هستیم و به همین دلیل هم نمی توانیم به مصاحبه و وعده های مسئولان برای احیای باغ امیداور باشیم.

یک شهفرایند دیگر نیز در همین ارتباط گفت: در مورد باغ احیای باغ 33 هکتاری حتی می توان به تئوری توهم توطئه متوسل شد؛ اینکه دستهایی پشت پرده وجود دارد که نمی گذارند این باغ آباد گردد.

محمدرضا اعتمادی اضافه کرد : بی تردید می گویم که این باغ آباد نمی گردد و حالا که شنیده می گردد این باغ قرار است برای عملیات اجرایی در اختیار شهرداری رامسر قرار گیرد، خبری که به نظر می رسد باید منتظر اقداماتی خلاف ضوابط میراثی در این باغ باشیم، زیرا در گذشته هم هر بار شهرداری متولی بهسازی این باغ شد، اتفاق خوشایندی رخ نداد.

باغ باید باغ باقی بماند

این نگاه شهفرایندان نسبت به شهرداری، قابل تسری به میراث فرهنگی نیز است، اگرچه این نهاد پس از ثبت ملی این بافت تاریخی توانست تا حدودی در مقابل مداخلات بیشتر در این محوطه تاریخی بایستد مانند ایستادگی طولانی مدت مقابل نهاد متولی ساخت مجتمع فرهنگی هنری در عرصه باغ و مشروط کردن اتمام مراحل ساخت ساختمان به صرف کاربری فرهنگی. به همین دلیل، هر زمان که زمزمه و تحرکی برای بهسازی باغ به گوش می رسد، سئوال و ابهام پیرامون چگونگی احیای این بافت تاریخی افکار عمومی این شهر را به خود مشغول می نماید.

در همین ارتباط رئیس میراث فرهنگی، توریستی و صنایع دستی رامسر گفت: تمامی آنچه که در مورد باغ 33 هکتاری می بایست انجام گردد، از اسم و رسم آن معین است، باغ باید باغ باقی بماند بنا بر این قرار نیست در آن چیزی ساخته گردد، بلکه میبایست تمام اجزایی که در حال حاضر در آن وجود دارد، حفظ و بهسازی گردد.

نادر سحرخیز در تشریح بخشهای مختلف باغ و چگونگی حفظ و احیای آن شرح داد: در حال حاضر ضلع شرقی باغ که تا انتهای برج چشم انداز امتداد یافته به دلیل نبود زهکشی و گوگردی بودن آبهای سطحی این منطقه بیشترین صدمه را دیده است که ما در حقیقت برای این بخش نقشه راه می خواهیم.

وی با اشاره به با عکسهای هوایی و به استناد مطالعات گذشته، گفت : این منطقه در گذشته دارای پوشش گیاهی انبوه مرکبات بود، بنابر این احیای ضلع شرقی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در حال حاضر بیش از 50 درصد پوشش گیاهی شامل درختان نارنج و پرتقال 70 تا 80 ساله در این قسمت باقی مانده است، بنابراین بخشهای آسیب دیده باغ می بایست به شکل سابق بازگردد.

سحرخیز اضافه کرد: از سوی دیگر؛ بخش اصلی باغ که همان بخش مرکزی است و در امتداد هتل نهاده شده است، نیز در قلب شهر خودنمایی می نماید، این بخش از باغ مشکل چندانی ندارد، تنها در دوره ای نصب موزاییک هایی رنگارنگ و متفاوت از آنچه در گذشته بود، مداخلاتی را در این باغ بوجود آورد که می بایست اصلاح گردد.

وی با اشاره به اینکه احیای باغ با همکاری و هدایت های یکی از مشاوران قدیمی سازمان میراث فرهنگی انجام می گردد، گفت: مشاوری که در حال حاضر با ما همکاری می نماید، هدایت های را در رابطه با حفظ و نگهداری باغ انجام می دهد که نمونه آن همین جمع آوری و اصلاح موزاییک هایی رنگارنگ داخل باغ است.

این مسئول اضافه کرد: در گذشته به جای موزاییک های امروزی از سنگهای بیس استفاده شده بود؛ سنگهایی شکسته که خاصیت آن بگونه ای بود که چنانچه کسی به زمین خورد، آسیب نبیند. ضمن اینکه زیر پا صدای زیبایی هم داشت که نمونه آن در کاخ هم وجود دارد.

وی گفت: بخش دیگر، نمونه ای از باغ جنگل هیرکانی است که درست در محوطه پشت بانک ملی که خود سازه ای پست مدرن است نهاده شده است و می بایست به همان شکل باقی بماند.

یک مزرعه توریستی

امروزه مزرعه های توریستی را محل فرار نوستالژیک به روزهای خوب گذشته می دانند، یکی از اشکال جدید توریستی که به عنوان الگویی پر درآمد با هدف مالی کردن فراوریات بومی مورد توجه نهاده شد. باغ 33 هکتاری نیز با توصیف هایی که از آن وجود دارد در حالی تمام ویژگی های یک مزرعه توریستی تمام و کمال را دارد که طی سالهای گذشته آزاد بودن ورود و خروج به داخل آن و ناآشنایی توریستان با موقعیت تاریخی و میراثی باغ به هویت و بافت این محوطه تاریخی آسیب زده است.

رئیس میراث فرهنگی رامسر معتقد است که باغ 33 هکتاری تمامی ویژگی های یک مزرعه توریستی را دارد.

سحرخیز گفت : با توجه به اینکه رویکرد جدید سازمان میراث فرهنگی برای شکل گیری مزرعه های توریستی است، معتقدم این باغ نیز علاوه بر این که مثل یک موزه عمل می نماید، یک مزرعه توریستی آماده برای درآمدزایی نیز بشمار می رود.

وی اضافه کرد: در حال حاضر شهرداری در بخشی از باغ در حال فراوری گل و گیاه است. بخشی هم به خاطر زیبایی های خاصش مانند شمشاد کاری ها و همچنین حوضی زیبایی که وسط باغ وجود دارد برای عکاسی و نقاشی مناسب است. از سوی دیگر یک جنگل هیرکانی پشت ساختمان بانک ملی و در دل شهر نهاده شده است که بی تردید بهترین منبع درآمدی و بهترین فرصت برای توریستی علمی و همچنین اردوهای علمی دانشجویان و دانش آموزان است تا با یک گونه های جنگل هیرکانی آشنا شوند.

سحر خیز در پاسخ به این پرسش که چرا این محوطه تاریخی نظیر کاخ موزه و همه محوطه های تاریخی دیگر از توریستان هزینه ورود به باغ دریافت نمی نماید، گفت: برای حفظ و ساماندهی باغ می بایست به این سمت برویم که برای آن ورودی تعریف کنیم و همچنین هدایت مثل راهنما های داخل موزه در نظر بگیریم تا این باغ را به مردم و توریستان شرح بدهند. چنانچه قرار باشد مردم را به خودشان بسپاریم، ورودی باز باشد که هر کسی سفره ای را در گوشه ای از باغ پهن کند و یا به یک تفرجگاه بی هدف تبدیل گردد بی فایده است و در عین حال باغ آسیب می بیند.

وی اضافه کرد: ما باغ های طبیعی زیبایی داریم که در این شرایط آسیب دیدند، مانند پارک جنگلی سی سنگان یا جنگل آب معدن که توریستی است، اما امکانات توریستی برایش تعریف نشده، بطوریکه توریست سرگردان می مانند. بنابر این باغ 33 هکتاری هم یک منبع درآمدی است که می بایست به درستی از ظرفیت آن بهرمند شد.

سحرخیز در مورد ایجاد امکانات توریستی نظیر نمازخانه و سرویس بهداشتی هم گفت: ما با ایجاد سازه در باغ بشدت مخالفیم برای چنین تاسیساتی هم می بایست براساس ضوابط و در فضاهایی که آسیبی به باغ نمی زند این امکانات در نظر گرفته گردد.

هوشیاری و حساسیت مردمی نسبت به حفظ آثار تاریخی

به گفته رئیس میراث فرهنگی رامسر ، بعد از سال 83 که بافتهای تاریخی رامسر نظیر باغ33 هکتاری به ثبت ملی رسید، سبب شد مردم نسبت به حفظ آثار تاریخی شهر هوشیار تر و حساس تر شوند. ضمن اینکه ثبت ملی شده، باعث شد تا ساخت و سازها در رمک و 400 دستگاه به سمت بلند مرتبه سازی نرود تا بتوان از هتل منظره دریا را به خوبی دید، اما این در عین حال از بالای هتل که به شهر نگاه می کنید یک چشم انداز ناخوشایند به سمت منطقه لیدو را می بینید که بشدت بافت شهر را آزار می دهد.

سحرخیز اضافه کرد: متولیان گذشته قصد داشتند در این فضای تاریخی شهربازی درست نمایند. حتی بخشی از باغ خاک برداری شد. همین قسمتی که در حال حاضر از سوی شهرداری کانال هدایت آبهای تصفیه خانه هتل اجرا شده است،در گذشته خاک برداری شده بود و قصد داشتند در همین فضا استخر احداث نمایند که سال گذشته کانال زده شده و خاک برداری پر شد، در حال حاضر هم دارای پوشش گیاهیی شده است.

این مقام مسئول با بیان انکه فرایند احیا و بهسازی باغ 33 هکتاری احتیاجمند اعتبار است، گفت: سال گذشته برای کانال کشی داخل باغ مبلغ 500 میلیون تومان هزینه شد. در حال حاضر نیز با همین میزان اعتبار می توان فضا های آسیب دیده را تکمیل کرد. ما برای انجام آن پیگیری های خودمان را در این زمینه انجام دادیم به طوری که در حال حاضر با مشاور قرار داد بستیم که در حال طراحی طرح است، طرحی که جزئیات آن معین باشد تا شهرداری بتواند آن را اجرا کند.

وی اضافه کرد: همچنان منتظر اعتبار و بودجه بیشتری هستیم. حداقل 500 میلیون تومان اعتبار احتیاج داریم تا فرآیند بهسازی باغ انجام گردد. به این منظور نامه ای برای مدیرکل میراث فرهنگی ارسال کردیم و به فرماندار هم اطلاع دادیم.

حریم باغ یا پارکینگ

در این میان نکته سئوال برانگیز دیگری که واکنش شهفرایندان رامسری را برانگیخته است، در اختیار قرار دادن زمین انتهای محوطه باغ 33 هکتاری پای برج به عنوان پارکینگ رستورانی است که بتازگی در طبقه آخر برج چشم انداز راه اندازی شده، اقدامی دیگر که به باور شهفرایندان مصداق شاخص مداخله ای دیگر به یک بافت تاریخی است.

رئیس میراث فرهنگی رامسر گفت: براساس طرحی که ما داریم محوطه باغ 33 هکتاری از بانک ملی که خود یک بنای تاریخی است تا جایی که بنایی ساخته نشد است، جزیی از بافت تاریخی باغ 33 هکتاری محسوب می گردد.

وی اضافه کرد: این بخش از باغ 33 هکتاری که اخیرا به عنوان پارکینگ از آن استفاده می گردد، درست در همان ضلع شرقی از باغ است که آسیب دیده و گفتیم پوشش گیاهی آن از بین رفته است، فضایی که در آن مصالح و مقدار زیادی خاک دپو شده بود. بنابر این به صاحب رستوران اجازه داده شد محوطه را زیرسازی و به طور موقت از آن استفاده کند، اما امکان بتن ریزی ندارد و تذکری هم در همین ارتباط به آنان داده شده است.

سحر خیز با بیان این که در گذشته بنیاد پروانه ساخت بنایی را در همین محوطه پای برج اخذ نموده بود، اضافه کرد: ساخت برج اتفاق بدی بود و ما باید قبول کنیم زمانی ساخته شد که این باغ به ثبت ملی نرسیده بود و در حال حاضر هم امکان ساخت هیچ بنایی در این محوطه وجود ندارد، ضمن اینکه این محوطه جزیی از طرح احیای باغ است.

وی یادآور شد: تصمیم شورای برنامه ریزی نیز مبنی بر ساخت ساختمان مجتمع فرهنگی هنری هم تنها منوط به کاربری فرهنگی این ساختمان است، علاوه بر این زمانیکه طرح ما مصوب گردد، تا پای برج هم میبایست پوشش گیاهی مرکبات گردد.

دستور وزیر برای شتاب در احیا

فرماندار رامسر با اشاره به نشست شورای برنامه ریزی که با حضور وزیر میراث فرهنگیرد رامسر برگزار گردید، گفت: در آن جلسه ساماندهی باغ 33 هکتاری بگونه ای که مردم بتوانند از آن استفاده نمایند مورد تایید نهاده شد و مقرر شد با مشارکت شهرداری این کار انجام گردد.

محمد آزاد اضافه کرد: در همان جلسه مقرر شد همزمان با دریافت مشاور عملیات اجرایی باغ شروع گردد، بنابر این در دی 98 مشاور و نماینده میراث فرهنگی آمدند که مصادف شد با زمان سرپرستی شهرداری رامسر، در این مدت مشاور تقریبا بخشی از اقداماتی که می بایست در باغ انجام گردد، بیان کرد که تقریبا شامل طرح اولیه بود.

وی ادامه داد: اقدامات برای احیای باغ همچنین مصادف شد با شیوع بیماری کرونا، بطوریکه شرایط جسمی مشاور به گونه ای بود که امکان حضور در شهرستان نداشت ضمن اینکه در دوره ای ما با جا به جایی شهردار روبرو شدیم و همین امر سبب شد کار با کندی پیش رود.

فرماندار رامسر گفت: در ادامه نیز پیگیری ها برای شروع به کار فرایند اجرایی باغ هم زمان با معین شدن شهردار در دستور کار نهاده شد، ضمن اینکه در جلسه شورای اداری که در غرب مازندران برگزار گردید، نسبت به اینکه اقدام موثری برای احیای باغ انجام نشد، گلایه کردم.

وی با تاکید بر اینکه مسئولان استانی و شهرستان به صورت جدی احیای باغ را پیگیری کردند، اضافه کرد : به دستور وزیر که به دنبال پیگیری ها صورت گرفت، معاون میراث فرهنگی مازندران و همچنین یک کارشناس از تهران دو بار متوالی برای بازدید از باغ به رامسر آمدند که در آخرین جمع بندی تاکید بر این شد که ویژگی های این باغ بطور کامل حفظ گردد.

آزاد با بیان اینکه در شهرستان رامسر هیچ پارکی برای استفاده مهمانان و مسافران وجود ندارد، گفت: به همین خاطر مقرر شد با رعایت ضوابط میراثی فضایی برای پیست پیاده روی و دوچرخه سواری در باغ اندیشیده گردد.

وی با اظهار اینکه نگهداری باغ سالانه هزینه بسیار سنگینی دارد، اضافه کرد: بر این اساس امکان اینکه شهرداری بخواهد از منابع دیگر برای این باغ هزینه کند وجود ندارد و بنا بر این مقرر شد رویکرد مدیریت باغ بگونه ای باشد که شهرداری بتواند هزینه های خودش را تا اندازه ای از این باغ تامین کند.

در ادامه بخوانیدخوشگذرانی در رامسر | آیا جاهای دیدنی رامسر را می شناسید ؟منبع: همگردی