هر ایرانی سالانه معادل 14 تا 16 بشکه نفت، انرژی مصرف می نماید - بوستان گفتگو

به گزارش خبرنگاران، محمد ابراهیم رئیسی امروز در نشستی با حضور فعالان صنعت برق با موضوع یارانه های سوخت در بخش برق کشور، اظهار کرد: یارانه به عنوان یک پرداخت انتقالی تعرفه، یکی از ابزارهای اقتصادی شناخته شده در مدیریت عرضه و تقاضای کالاها در یک سیستم اقتصادی است. یارانه ها می توانند در صورت معین مقدار دقیق آنها و نظام توزیع مناسب بین فراوریکنندگان و مصرف کنندگان، سبب بهبود کیفیت فراوری و رفاه مصرف کنندگان شود.

وی افزود: بخش برق نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما به نظر می رسد با توزیع مقادیر قابل توجهی یارانه سوخت در این بخش همین یارانه سبب عدم دسترسی به اهداف فوق شده است چرا که به دلیل منافع کم ناشی از صرفه جویی در مصرف سوخت با احتساب قیمت های یارانه ای، در بخش فراوری فراوریکنندگان انگیزه ای برای افزایش راندمان فراوری نداشته و در عین حال به سبب قیمت های ارزان برق (که عامل اصلی آن یارانه های سوخت است) مصرف کنندگان نیز تمایلی به مدیریت مصرف ندارند چرا که منافع زیادی را با این صرفه جویی به دست نمی آورند.

به گفته این کارشناس اقتصاد انرژی، درست است که امروزه موضوع یارانه های سوخت بیشتر در بخش حمل و نقل مطرح است اما باید بدانیم که این یارانه ها در بخش های دیگری از کشور نیز مورد استفاده قرار می گیرند که بخش برق کشور نیز یکی از مهمترین آنها است. یارانه ها می توانند در صورت معین مقدار دقیق آنها و نظام توزیع مناسب بین فراوریکنندگان و مصرف کنندگان، سبب بهبود کیفیت فراوری و رفاه مصرف کنندگان شوند ولی واقعیت موضوع این است که آیا به راستی وجود این یارانه ها توانسته است تا به هدف اصلی خود دست پیدا کند؟

وی در ادامه تشریح کرد: در حال حاضر بیش از 92 درصد از برق کشور از نیروگاه های فسیلی تامین می شود. فراوری این نیروگاه ها در سال گذشته برابر با 288 میلیارد کیلووات ساعت برق بوده که برای این مقدار فراوری 69 میلیارد متر مکعب از گاز طبیعی (عمده ترین سوخت مصرفی نیروگاه های کشور)، 5 میلیارد لیتر گازوئیل و در حدود 4 میلیارد لیتر مازوت به مصرف رسیده است. این نیروگاه ها، در سال 32 درصد از مصرف کل گاز کشور را به خود اختصاص داده اند.

رئیسی گفت: برای محاسبه یارانه های هر کیلو وات ساعت برق باید اثر یارانه ها را از قیمت سوخت حذف کرد. در حال حاضر قیمت سوخت مصرفی گاز طبیعی در نیروگاه ها تنها 600 ریال به ازاء هر متر مکعب محاسبه می شود و به ازاء هر لیتر مازوت و گازوئیل تحویلی هم در حدود 3500 ریال دریافت می شود.

وی توضیح داد: به منظور حذف اثر یارانه ها بر قیمت سوخت در خصوص سوخت های مایع از قیمت فوب خلیج فارس می توان استفاده کرد. این مقادیر در هنگام تهیه پروژه معین قیمت واقعی برق نیروگاه های حرارتی، برابر با 62 سنت بر لیتر برای گازوئیل و 60 سنت بر لیتر برای نفت گاز بوده است.

این کارشناس اقتصاد انرژی اظهار کرد: داستان قیمت گاز در ایران داستان پیچیده ای است. ما گاز را به مصارف مختلف می رسانیم و هر کدام از آنها می تواند یک معیار باشد برای این که ما هزینه - فرصت گاز را محاسبه کنیم. بنابراین بهترین روش برای این کار از دیدگاه اقتصادی، محاسبه هزینه - فرصت این حامل انرژی با توجه به فرصتهای مختلف آن اعم از تزریق به چاه های نفت؛ قیمت صادراتی، قیمت وارداتی، قیمت آن به عنوان خوراک پتروشیمی ها و ظرفیت آزاد شده برای امکان صادرات نفت است.

وی اظهار کرد: گاز، به عنوان خوراک به بخش پتروشیمی اختصاص می یابد و از آن فراوریات پتروشیمی متنوعی به دست می آید. برای قیمت خوراک پتروشیمی فرمولی وجود دارد که بر اساس آن قیمت گاز خوراک پتروشیمی چیزی معادل 7.10 تا 13 سنت به ازای هر متر مکعب است.

این کارشناس اقتصاد انرژی در مورد هزینه - فرصت دیگری که با آن روبه رو هستیم به مبحث صادرات گاز اشاره نمود و گفت: در سال های اخیر، بیشترین قیمت گاز صادراتی ما به ترکیه و معادل 49 سنت بوده که البته در حال حاضر نیز به علت اعتراضات اخیر درصدی از آن کاهش یافته و به حدود 23 سنت رسیده است.

وی افزود: بحث دیگری نیز در قالب ماده 12 قانون برطرف موانع فراوری مطرح است که بر اساس این بند دولت با شرایطی بر اساس میزان سوخت صرفه جویی شده در طرح ها، مبلغی را به سرمایه گذاران در طرح های صرفه جویی سوخت پرداخت می نماید. این قیمت در طرح افزایش کارایی موتورخانه ها برابر با 13 سنت بوده است.

او تاکید نمود: میزان صرفه جویی شده سوخت در هر کیلووات ساعت با تبدیل به بشکه نفت می تواند معیار مناسبی برای هزینه - فرصت گاز در کشور باشد. در حال حاضر میزان انرژی که مصرف می کنیم اگر به بشکه نفت تبدیل شود، عدد قابل توجهی به دست می آید. هر ایرانی سالانه معادل 14 تا 16 بشکه نفت انرژی مصرف می نماید. حال اگر این سرانه را در جمعیت 82 میلیونی کشور ضرب می کنیم در می یابیم که این میزان معادل فراوری روزانه 5.3 بشکه نفت در روز است که تقریبا معادل فراوری روزانه نفت در کشورمان است یعنی داریم هرچه نفت فراوری می کنیم را به مصرف می رسانیم. در این صورت چطور امکان دارد که صادرات نفت ممکن شود؟

رئیسی ادامه داد: جواب این امر آن است که بخشی از انرژی ما به وسیله گاز تامین می شود - که صادرات آن ساختار متشکلی چون صادرات نفت ندارد - هرچه امکان استفاده بیشتر از گاز فراهم شود، سبب آزاد شدن ظرفیت نفت مصرفی در کشور شده و این به معنای امکان صادرات بیشتر آن است، بنابراین هرچه صرفه جویی گاز بیشتر انجام شود به این معنا خواهد بود که امکان صادرات نفت بیشتر می شود و این واقعا درآمد عظیمی محسوب می شود.

وی افزود: با توجه به موارد فوق با فرض احتساب قیمت 13 سنت برای گاز طبیعی (این رقم در قالب طرح افزایش کارایی موتورخانه ها که براساس ماده 12 قانون برطرف موانع فراوری به تایید شورای اقتصاد رسیده است) و قیمت های 62 سنت برای هر لیتر گازوئیل و 60 سنت برای هر لیتر مازوت، قیمت سوخت مورد استفاده برای هر کیلووات ساعت برق با حذف یارانه ها برابر با 4320 ریال خواهد بود.

او با بیان این که نرخ برابری دلار نیز براساس قیمت هفته آخر شهریور 1397 (تاریخ تهیه این محاسبات) 86 هزار و 658 ریال در نظر گرفته شده است. البته برای معین هزینه تمام شده واقعی برق نیروگاه های حرارتی دو جزء دیگر را هم باید به این قیمت افزود. این دو جزء شامل هزینه های سرمایه گذاری اولیه و نگهداری و بهره برداری و همچنین هزینه های زیست محیطی است.

به گفته رئیسی بر اساس محاسبات صورت گرفته با توجه به ترکیب نیروگاه های کشور، در حال حاضر هزینه سرمایه گذاری، نگهداری و بهره برداری برق حرارتی به ازاء هر کیلووات ساعت 1570ریال و هزینه های زیست محیطی آن 1320 ریال محاسبه شده است. به این ترتیب هزینه هر یک کیلووات ساعت برق حرارتی معادل 7210 ریال خواهد بود.

وی اظهار کرد: در این شرایط اعتقاد ما بر این نیست که یارانه ها حذف شوند بلکه بحث بر سر محاسبه دقیق و توزیع عادلانه یارانه ها است و می خواهیم چاره ای بیاندیشیم تا یارانه ها بدون واسطه دولت به دست مصرف کننده نهایی برسد. نقطه شروع این حرکت همان طور که پیش تر به آن اشاره شد در راستای محاسبه دقیق هزینه تمام شده برق است، زیرا در این حالت مصرف کننده از عدم مصرف برق و اختصاص همین مبلغ به طور مستقیم به وی منتفع خواهد شد.

رئیسی با ذکر یک مثال به تشریح بیشتر اثر حذف یارانه سوخت بر برق پرداخت و گفت: به طور مثال در شرایط حال حاضر، اگر ما در میزان مصرف خود صرفه جویی کنیم، این کاهش مصرف درآمدی برایمان ایجاد نخواهد کرد و از آن طرف افزایش مصرف هم هزینه زیادی را را برایمان رقم نمی زند، از این رو این دو عامل باعث می شود که انگیزه ایجاد صرفه جویی در مصرف و کارایی بیشتر از بین برود، در اینجا این سوال مطرح می شود که این سیستم انتقال درآمد دولت به چه نحوی باید صورت بگیرد تا رضایت مصرف کنندگان را برانگیزد و در عین حال انگیزه بخش نیز باشد.

وی در ادامه افزود: همان طور که به دنبال واقعی کردن قیمت برق هستیم، باید شرایط اقتصادی مردم را نیز در نظر بگیریم، بنابراین مردم باید متوجه این ضرورت باشند که واقعی شدن قیمت برق، می تواند برای آن ها منابع مالی جدیدی به وجود بیاورد و به معنی بهبود اوضاع اقتصادی آن ها باشد. به بیان دیگر مردم باید مطلع شوند که این تصمیم گیری در صورت انجام یک اصلاح اقتصادی درست و ارائه داده های دقیق، امکان پذیر است و در غیر این صورت تصمیم گیری ها به اشتباه صورت می پذیرد.

رئیسی اظهار کرد: در حال حاضر و با احتساب قیمت های غیر یارانه ای سرمایه گذاری بر روی افزایش راندمان نیروگاه های حرارتی جذابیتی برای سرمایه گذاران نخواهد داشت چرا که منافع دریافتی از این امر در مقابل هزینه های مورد احتیاج، ناچیز بوده و از توجیه مالی برخوردار نیست. این امر در دراز مدت سبب هدرفت دائمی سرمایه های کشور خواهد شد.

وی تاکید نمود: باید بدانیم که در دنیا با دو عنوان مهم منبع انرژی روبه رو هستیم که شامل تجدیدپذیرها و تجدیدناپذیرها، است، بنابراین منطقا هر کشوری در مرحله اول منابعی را مورد استفاده قرار می دهد که تجدیدپذیر است و بعد به سراغ منابع تجدیدناپذیر می رود و این یک اصل اقتصادی مهم است. امروزه یارانه و سوخت ارزش میراثی دارد و همه کشورهایی که از این دو منبع برخوردار بوده اند نیز در قدم اول از تجدیدپذیرها استفاده نموده اند.